W programie profilaktyki raka szyjki macicy są teraz dostępne 2 nowoczesne badania: test HPV HR i płynna cytologia.
Wymaz HPV HR zastępuje dotychczasową klasyczną cytologię. Ten czuły test wykrywa obecność wirusa brodawczaka ludzkiego wysokiego ryzyka HPV, który jest główną przyczyną rozwoju raka szyjki macicy. Z program profilaktyki raka szyjki macicy kobiet mogą korzystać bez skierowania, bez kolejek i bezpłatnie w poradniach ginekologicznych i u położnych POZ. Rak szyjki macicy wcześnie wykryty jest niemal całkowicie uleczalny.
Rak szyjki macicy to jeden z częstszych nowotworów, na które chorują kobiety. Na wczesnym etapie jest wyleczalny w ponad 99% przypadków. Każda kobieta po 25 r. ż. powinna regularnie korzystać z profilaktycznych badań, które wykrywają raka szyjki macicy. Niestety, mimo dostępnych od lat badań cytologicznych rak szyjki macicy jest 8. co do częstości występowania nowotworem u kobiet w Polsce. Rocznie choruje na niego 2200 kobiet, a 1400 z nich umiera z jego powodu.
Tylko 11% kobiet w Polsce dotąd korzystało z bezpłatnej profilaktyki w ramach NFZ. W Łódzkiem najmniej kobiet skorzystało z programu profilaktyki raka szyjki macicy w gminie Biała Rawska – tylko 3,2% kobiet, najwięcej w gminie Wolbórz – 29%. W Łodzi najlepiej przebadaną dzielnicą jest Łódź Górna – 11% kobiet skorzystało z badań.
Supertest HPV HR
Do programu profilaktyki raka szyjki macicy właśnie wprowadzono 2 przełomowe dla Polek badania. Test HPV HR, który wykrywa wysokoonkogenne wirusy HPV powodujące raka szyjki macicy i płynną cytologię LCB. To badanie zgodne z najnowszymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i położników oraz z europejskimi i światowymi wytycznymi. Profilaktyka raka szyjki macicy wspięła się na światowy poziom jakości!
Temat ten przybliża doktor n. med. Dorota Kolasa-Zwierzchowska z Kliniki Ginekologii Operacyjnej, Endoskopowej i Ginekologii Onkologicznej ICZMP w Łodzi.
Obecnie, również w ramach bezpłatnych profilaktycznych badań pakietu NFZ dla kobiet, dostępne są dwa nowe, bardziej zaawansowane, testy ułatwiające diagnostykę i planowanie leczenia dysplazji oraz raka szyjki macicy. Dotychczas były one możliwe tylko jako badania komercyjne.
Są to: molekularne oznaczanie obecności wirusa HPV i typowanie jego rodzaju oraz płynna cytologia jednowarstwowa. Oba badania są szybkie i bezbolesne. Pobranie jest przeprowadzane podczas standardowego badania ginekologicznego i dla pacjentki nie stanowi dodatkowego obciążenia.
Oba testy mają bardzo wysoką czułość wykrywania zmian patologicznych. Czułość klasycznego badania cytologicznego oscyluje między 50-60 proc., natomiast czułość testu molekularnego to 95 proc.
Aktualnie zgodnie z zaleceniami NFZ, badanie przesiewowe w kierunku patologii szyjki macicy zwykle rozpoczyna się od pobrania rozmazu w kierunku obecności i typowania wirusa HPV wysokoonkogennego. Jeśli badanie okaże się dodatnie, kolejnym krokiem jest wykonanie badania cytologii płynnej jednowarstwowej z tej samej próbki. Oba wyniki, wraz z obrazem klinicznym, są podstawą do dalszych działań terapeutyczno-leczniczych.
Oczywiście należy pamiętać, że samo wykrycie infekcji HPV nie oznacza, że pacjentka już choruje lub, że w niedalekiej przyszłości zachoruje na raka szyjki macicy. To wirus, niestety, dość powszechny, stosunkowo często spotykany u młodych osób. Jednak w przeważającej większości, zwłaszcza w tej grupie wiekowej, dochodzi do samoistnej regresji infekcji i kolejne testy wychodzą już ujemne.
Dysponujemy również nowoczesnymi lekami mogącymi niekiedy przyspieszyć proces eliminacji wirusa, zatem jeśli wiemy o obecności HPV, możemy już przeciwdziałać skutkom jego infekcji. To ogromny krok w postępie diagnostyki zmian przednowotworowych i raka szyjki macicy. Naprawdę warto skorzystać z tych możliwości!
– informuje dr n. med. Dorota Kolasa-Zwierzchowska
Kto może skorzystać z nowoczesnych badań
Program profilaktyki raka szyjki macicy to badania dla kobiet w wieku od 25 do 64 lat, które w ciągu ostatnich 3 lat nie miały wykonywanego przesiewowego badania cytologicznego. Dla kobiet dostępne są teraz 2 rodzaje badań przesiewowych:
- schemat tradycyjny
- klasyczna cytologia
- wykonywana co 3 lata
- schemat nowy
- polega na wykonaniu testu HPV HR z genotypowaniem, który wykrywa DNA lub RNA wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim ryzyku onkogennym w wymazie z szyjki macicy
- wykonywany jest co 5 lat
- jeśli wynik testu HPV HR jest dodatni, z tego samego pobranego materiału wykonuje się dodatkowo cytologię na podłożu płynnym (LBC).
Co warto wiedzieć o nowej metodzie?
- Test HPV HR z genotypowaniem – od którego zaczyna się badania w ramach programu – to badanie molekularne, które wykrywa DNA lub RNA wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim ryzyku wywoływania raka szyjki macicy. Materiał do badania pobiera się wymazem z szyjki macicy.
- Cytologia płynna (LBC) wykonywana będzie tylko wtedy, gdy wynik testu HPV HR jest dodatni. Co ważne – nie trzeba wtedy ponownie pobierać wymazu, bo wykorzystuje się materiał z tego samego pobrania.
- Zakres i częstotliwość badań będzie zależał od wyników testów.
Uwaga! Pacjentki leczone z powodu nowotworu złośliwego szyjki macicy po zakończeniu kontroli onkologicznej (decyzję podejmuje lekarz prowadzący leczenie onkologiczne) ponownie mogą zostać objęte badaniami cytologicznymi.
Badanie za rok, 3 lub 5 lat
- Jeśli wynik badania HPV HR będzie ujemny – lekarz zaleci ponowne badanie profilaktyczne po upływie 3 lub 5 lat, w uzasadnionych przypadkach po upływie 12 miesięcy
- Jeśli wynik testu HPV HR będzie dodatni – z tego samego materiału wykonana będzie cytologia płynna (LBC). Jeśli jej wynik będzie prawidłowy, lekarz zaleci ponowne badanie profilaktyczne po upływie 12 miesięcy.
- Jeśli w wyniku badania zostaną stwierdzone zmiany o charakterze dysplastycznym – lekarz ginekolog skieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę, tj. badanie kolposkopowe lub badanie kolposkopowe z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego. W przypadku rozpoznania raka szyjki macicy lub innego schorzenia pacjentka zostanie skierowana do leczenia specjalistycznego lub na dalszą diagnostykę.
Gdzie skorzystać z badań
Z programu profilaktyki raka szyjki macicy można skorzystać w poradniach ginekologicznych i u położnych POZ, które podpisały z NFZ umowę na prowadzenie badań. To ponad 150 takich poradni w Łódzkiem. Ich lista jest dostępna na stronie https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ProgramyProfilaktyczne oraz pod numerem całodobowej infolinii 800 190 590.
źródło: Anna Leder
Łódzki Oddz. Wojewódzki NFZ
