W pierwszym z cyklu artykułów mgr Sylwia Falkowska z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wieluniu prezentowała wieloczynnikowy model zdolności, według którego jednym z elementów decydujących o rozwoju zdolności jest motywacja.
Zachęcanie do systematyczności
Choć zdolnych ich ulubiona dziedzina potrafi pochłonąć bez reszty, to czasem brakuje im zapału, by się nią zająć. Należy więc zadbać o to, aby ich działania były systematyczne. Sposobem na to może być proponowanie książek, czy opracowań do przeczytania, problemów do rozwiązania, tematów do przemyślenia, itp.
Otrzymanie konkretnej propozycji zobowiązuje do podjęcia się zadania, gdyż z dużym prawdopodobieństwem wiąże się z przyszłym pytaniem o efekty pracy. Zwiększa to szanse na potraktowanie jej przez ucznia jako ważnej i wymagającej zaangażowania.
Jeszcze bardziej mobilizująco może na ucznia podziałać zobowiązanie go do wykonania konkretnej pracy wobec rówieśników. Okazją do tego może być lekcja, na którą przygotuje on prezentację na interesujący go temat, czy też szkolna wycieczka, podczas której może wcielić się w rolę przewodnika.
Zadanie może mieć również charakter zespołowy. W takim przypadku sprawdza się zastosowanie metody projektu, czyli samodzielnej pracy grupy uczniów nad określonym problemem, co wiąże się z koniecznością podejmowania systematycznego wysiłku, bez stałego nadzoru. We wszystkich tych przypadkach wywiązanie się z zadania wymaga ponadto zaangażowania i terminowości.
We wspieraniu systematyczności pomocny będzie również udział w zajęciach pozalekcyjnych. Odbywają się one w określonym miejscu i czasie, a ich uczestnicy starają się na nie przygotować. To powoduje, że praca nad tematami, których dotyczą przybiera określony rytm.
Samodzielne zdobywanie wiedzy
Kolejna kluczowa kwestia w motywowaniu zdolnego ucznia to rozwijanie jego samodzielności w poszukiwaniu wiedzy – zadawaniu pytań, poszukiwaniu problemów, dostarczaniu ciekawych zagadnień, stawianiu sobie zadań, czy poszukiwaniu rozwiązań. Żadne, nawet najlepsze pytanie, nie „wciągnie” i nie zmobilizuje do zagłębienia się w temat, gdy podane będzie wprost.
Jeśli natomiast uczeń sam do niego dojdzie i je sobie zada, poszukiwanie odpowiedzi stanie się potrzebą, którą będzie chciał zaspokoić. Samodzielne poruszanie się w meandrach wiedzy, wyciąganie wniosków, zdobywanie informacji, weryfikowanie ich, czy ocenianie potrafią wzbudzić ogromny entuzjazm, a także być źródłem radości i dumy.
Nauka natomiast przestaje być wówczas obowiązkiem wynikającym z przymusu, a staje się przyjemnością. Samodzielności w myśleniu i poznaniu należy uczyć oczywiście stopniowo, ale warto czynić to od najmłodszych lat.
