Bycie rodzicem, nauczycielem, opiekunem, trenerem, itp. dziecka zdolnego to „sama przyjemność”? Mogłoby się tak wydawać, jednak często obok radości i dumy to także liczne wyzwania, wątpliwości i problemy.
Nie przesadzać ze stymulacją
Rodzice, zwykle kierowani troską o przyszłość dziecka, kładą bardzo duży nacisk na wszechstronne wykształcenie, dobre wyniki i osiągnięcia. Oprócz edukacji szkolnej, czy przedszkolnej, dzieci zapisywane są na licznie zajęcia dodatkowe. Pozwalają one zadbać o wszechstronny rozwój naszych pociech, pomagają w identyfikacji uzdolnień i talentów a także są sposobem na wypełnienie w ciekawy sposób wolnego czasu.
Ich obecność w życiu dziecka jest jak najbardziej wskazana, jednak należy pamiętać, że mają one być dla niego wsparciem a nie dodatkowym obciążeniem. Zbyt duża ich liczba powoduje przeciążenie zabijając pierwotną ciekawość i entuzjazm. Szczególną uwagę należy w tym kontekście zwrócić na młodsze dzieci, które wiedzione wspomnianą wcześniej naturalną ciekawością, wykazują duży zapał do uczestnictwa w proponowanych zajęciach.
Niejednokrotnie swoją wzmacniającą rolę ma także wpływ rówieśników. Często jednak początkowy entuzjazm wygasa ustępując miejsca zniechęceniu. Jest to zjawisko naturalne, jako że zainteresowania w tym wieku są zmienne. Trudno wymagać w tej sytuacji od dziecka dalszego udziału w zajęciach jeśli okazały się dla niego nietrafione. Należy raczej pozwolić mu na poszukiwanie, wypróbowanie różnych dziedzin pozostawiając miejsce na własną inwencję.
Oprócz umiaru w zapewnianiu dziecku dodatkowych zajęć warto także zadbać o to, aby dziecko miało czas na… nudę. Choć perspektywa znudzonego dziecka może wydawać się dla rodzica dość ryzykowana to warto o takie chwile zadbać. Dziecko zmuszone zostaje do tego, by wymyślić sobie zajęcie i to właśnie wtedy ma szansę pobudzić swoją ciekawość.
Może także pokazać, co naprawdę go interesuje i czym najchętniej by się zajęło. Widząc, jaką aktywność dziecko wybiera samodzielnie, rozpoznamy jego zainteresowania i zdolności. Zarówno we wspieraniu całościowego rozwoju dziecka jak i w rozwijaniu jego uzdolnień warto zadbać o kształtowanie samodzielności.
Należy robić to stopniowo, adekwatnie do możliwości dziecka wynikających z jego wieku. I tak na przykład początkowo możemy sami podsuwać i kupować dziecku książeczki o określonej tematyce, z czasem wybierać się do sklepu wspólnie z dzieckiem pozwalając wybrać mu to, co go interesuje, aby w późniejszym okresie móc dać mu pieniądze lub bon do księgarni aby samo kupiło sobie interesującą je książkę.
Podobnie postępujemy z samodzielnym organizowaniem zabaw i czasu wolnego. Rodzice dbając o zdolności swoich dzieci i chcąc dla nich jak najlepiej, często zapominają w tym wszystkim o sobie, rezygnując własnych pasji. Tymczasem rodzice aktywni, którzy własnym przykładem pokazują dziecku czym jest pasja, mogą łatwiej nią dziecko zarazić. Dziecko widząc rodzica z książką samo chętniej po nią sięgnie, widząc go wychodzącego pobiegać chętniej wybierze aktywny sposób spędzania czasu, itp.
Z przesadną stymulacją możemy mieć także do czynienia w sytuacji gdy rodzice lub nauczyciele przeceniają zdolności dziecka. Stawiają mu wówczas wygórowane oczekiwania i wymagania a dziecko skupia się głównie na nich, zamiast odczuwać przyjemność jaką czerpie z nauki. Należy więc przede wszystkim dbać o to, aby dziecko rozwijało swoje zainteresowania i uzdolnienia pamiętając, że nie każdy jest szczególnie uzdolniony ale każdy ma jakieś uzdolnienia.
Rozwój intelektualny to nie wszytko
Bardzo ważne jest zapewnienie zdolnym uczniom równomiernego rozwoju we wszystkich wymiarach: poznawczym, emocjonalnym i społecznym. Szczególnie w wieku przedszkolnym należy zadbać o kontakty z rówieśnikami. Umiejętności społecznych przedszkolaki uczą się przez wspólną zabawę. Warto zwrócić uwagę na to, aby dziecko nie spędzało większości czasu samo ale miało jak najwięcej okazji do zabaw z innymi dziećmi.
W przypadku trudności w relacjach z innymi dziećmi warto pokazać grupie, że zdolny kolega może się im przydać. Obserwując zdolne dziecko w kontaktach z rówieśnikami, należy zwracać uwagę, aby nie zawsze przyjmowało w grupie pozycję lidera, pomysłodawcy narzucającego swoja wizję zabawy ale także pozostało otwarte na pomysły innych.
mgr Sylwia Falkowska
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Wieluniu
fot. archiwum
Literatura:
Braun M., Mach M. (2012). Jak pracować ze zdolnymi? Poradnik dla nauczycieli i rodziców. Warszawa: ORE.
Gałązka K., Muzioł E.A. (2014). Model pracy z uczniem zdolnym szkole ponadgimnazjalnej. Warszawa: ORE
