Bycie rodzicem, nauczycielem, opiekunem, trenerem, itp. dziecka zdolnego to „sama przyjemność”? Mogłoby się tak wydawać, jednak często obok radości i dumy to także liczne wyzwania, wątpliwości i problemy.
Rozwijanie zdolności intelektualnych i wyobraźni
W pierwszych latach życia dziecko przyswaja ogromną ilość informacji bez konieczności wkładania w to zauważalnego wysiłku a odbywa się to w sposób całkowicie naturalny poprzez codzienne doświadczenia. Dlatego też wielkie znaczenie dla rozwijania zdolności intelektualnych dziecka ma zapewnienie mu swobody dorastania.
Należy pozwolić dziecku na jak największą swobodę poruszania się, obserwowania, dotykania itp. Musi ono mieć jak najwięcej możliwości widzenia i odkrywania wszystkiego co go otacza. Wielką pomoc w tym zakresie niosą obecnie coraz bardziej liczne instytucje, które pomagają w rozwijaniu dziecięcych pasji.
Miejsca takie jak eksperymentatoria, czy centra nauki umożliwiają bowiem samodzielne przeprowadzanie doświadczeń, badanie i obserwowanie zjawisk ze świata nauki w sposób przystępny i ciekawy nawet dla najmłodszych. Niemniejszą rolę we wspieraniu zdolności dzieci odgrywa także postawa twórcza. Podobnie jak procesy uczenia się, w pierwszych fazach rozwoju kreatywność jest cechą typową, naturalną.
Niestety brak stymulacji w tym zakresie bardzo szybko ogranicza twórczy potencjał. Co zatem robić aby tak się nie stało? Warto wychodzić poza utarte schematy, uczyć niekonwencjonalnego myślenia, zachęcać do poszukiwania nietypowych rozwiązań poprzez stawianie dziecka w takich sytuacjach zadaniowych, które do tego skłaniają.
Świetnie sprawdzą się tu wszelkie zabawy „na niby”, wymyślanie innych zakończeń znanych historii i opowiadań, zadawanie pytań, typu: „Co by było, gdyby…?”, poszukiwanie różnych zastosowań codziennych przedmiotów, wykonywanie rysunków, np. z określonych figur, z plam, czy bazgrołów), tworzenie własnych projektów i wiele innych.
Rozbudzanie zainteresowań
Ciekawość jest jedną zdolnością bez której uczenie się byłoby niemożliwe. Ciekawość jest naturalnym zjawiskiem u małych dzieci dla których wszystko, z czym się na co dzień stykają jest nowe, fascynujące i pełne tajemnic. To właśnie ona odpowiada za łatwość z jaką dzieci uczą się otaczającego ich świata. Ona także, obok potencjału intelektualnego, odrywa ogromną rolę w kształtowaniu uzdolnień.
Uzdolnienia ogólne lub kierunkowe decydują o tym, czy pierwotna ciekawość przerodzi się w trwałe zainteresowania. Z drugiej strony nawet bardzo wysoki poziom możliwości nie decyduje jeszcze o tym, że dziecko osiągnie wysokie wyniki. Ciekawość i wysoki potencjał są zatem ze sobą nierozerwalnie związane i wzajemnie się uzupełniają.
Dziecięca zdolność do dziwienia się nie jest jednak dana nam na całe życie. Rzeczywistość z czasem przestaje fascynować stając się coraz bardziej nużąca i przewidywalna. Tu także staje zatem przed rodzicami i nauczycielami bardzo ważne zadanie jakim jest podtrzymywanie i rozwijanie tej pierwotnej, naturalnej ciekawości.
Możemy to osiągnąć odpowiadając cierpliwie na każde „dlaczego?” naszego dziecka, okazując zainteresowanie jego pomysłami, zabawami, czytając wartościowe książki, czy odwiedzając wspomniane wcześniej eksperymentatoria, centra nauki, a także planetaria, muzea, ogrody zoologiczne, itp.
Przede wszystkim jednak nie powinniśmy zniechęcać do nauki i rozwijania zainteresowań a tak może się wydarzyć, gdy będziemy dawać dziecku sygnały, że coś jest nie dla niego (bo „chłopcy są lepsi w sporcie niż dziewczynki”), że jest trudno („w następnej klasie będzie więcej materiału”), z czymś sobie nie poradzi („pewnie będziesz bazgrać jak tata”) albo że nauka jest nudna (bo „trzeba wkuwać same wzory.”).
