W środę, 22 stycznia, w Wieluniu odbyły się uroczystości związane z 162. rocznicą wybuchu Powstania Styczniowego.
Uroczystości zorganizowane przez Burmistrza Wielunia Pawła Okrasę rozpoczęły się o godzinie 10:00 W Lasku Miejskim (dawne Podszubienice), przy pomniku Bohaterów Powstania Styczniowego, będącego symbolem upamiętniającym walkę i poświęcenie powstańców. Podczas uroczystości wartę honorową przy pomniku pełnili członkowie Stowarzyszenia Historycznego Bataliony Obrony Narodowej.
Uroczystości rocznicowe rozpoczęły się odśpiewaniem hymnu narodowego. Po hymnie głos zabrali mówcy: Marek Gogola z Muzeum Ziemi Wieluńskiej, Burmistrz Wielunia Paweł Okrasa oraz Starosta Powiatu Wieluńskiego Maciej Bryś, którzy przybliżyli obecnym na uroczystości okoliczności wybuchu powstania, przebieg powstania i jego tragizm.
Powstanie Styczniowe było ostatnim, najdłuższym i najtragiczniejszym powstaniem XIX wieku w walce Polaków o niepodległość. Trwało prawie dwa lata, od 22 stycznia 1863 roku do października 1864 roku. Przez szeregi powstańcze przewinęło się blisko 200 tys. osób, które w ciągu trwania walk stoczyły z Rosjanami około 1200 bitew i potyczek, w tym także na ziemi wieluńskiej.
Powstanie pochłonęło około 30 tysięcy ofiar, zarówno w czasie walk, jak i podczas egzekucji przeprowadzanych po jego stłumieniu. Mimo początkowych sukcesów zakończyło się przegraną powstańców, z których ok. 10-20 tysięcy poległo w walkach, blisko 1 tys. stracono, około 38 tys. skazano na katorgę, 10 tys. wyemigrowało. Po tym rozpoczęła się okrutna pacyfikacja miejscowości udzielającym schronienia powstańcom, które były palone, zdarzały się również przypadki rzezi ludności cywilnej. Niszczono dobra kultury. Nastąpiła żałoba narodowa.
W roku 1867 zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, jego nazwę i budżet, w 1868 wprowadzono nakaz prowadzenia ksiąg parafialnych w języku rosyjskim, w 1869 zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską. W latach 1869–1870 setkom miast wspierających powstanie odebrano prawa miejskie doprowadzając je tym samym do upadku. W roku 1874 zniesiono urząd namiestnika, w 1886 zlikwidowano Bank Polski. Skasowano klasztory katolickie w Królestwie, rozpoczęto intensywną rusyfikację ziem polskich.
W Wieluniu szczególnym miejscem pamięci związanym z Powstaniem Styczniowym jest pomnik i symboliczna mogiła w Lasku Miejskim. To właśnie tam, na przełomie lat 1863 i 1864, miały miejsce egzekucje powstańców, wśród których znajdowali się mieszkańcy Wielunia, Praszki i Złoczewa, a także kilku dezerterów z wojsk rosyjskich, w tym Rosjanie i Ukraińcy.
Pierwszy pomnik upamiętniający te wydarzenia został postawiony w 1934 roku, jednak podczas II wojny światowej w 1940 roku, zniszczyli go okupanci niemieccy. W 1958 roku, na podstawie zachowanej makiety, monument został odbudowany i ponownie odsłonięty 6 lipca tego samego roku. Na pomniku umieszczono nazwiska poległych powstańców oraz Krzyż Virtuti Militari, który podkreśla ich męstwo i bohaterstwo.
Wieluńskie uroczystości, które odbyły się przy pomniku Bohaterów Powstania Styczniowego, zgromadziły młodzież z Zespołu Szkół nr 1 w Wieluniu, z Zespołu Szkół nr 2 im. Jana Długosza w Wieluniu, ze Szkoły Podstawowej nr 4 w Wieluniu, szkół z Rudy i Masłowic, kombatantów, przedstawicieli władz samorządowych, przedstawicieli służb mundurowych i wszystkich tych, którzy zechcieli poświęcić chwilę czasu na oddanie hołdu bohaterom postania i na zadumę nad niełatwą historią Polski. Wyrazem hołdu były biało-czerwone wiązanki kwiatów i zapalone znicze.
tekst: Zofia Białas/kultura.wielun.pl
fot. KW
