27 maja w I Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Kościuszki w Wieluniu odbyło się spotkanie autorskie.
Gościem i bohaterem spotkania była Jadwiga Kowalczyk, dawna uczennica liceum, obecnie lekarz pediatra na oddziale dziecięcym wieluńskiego szpitala.
Jadwiga Kowalczyk jest autorką książki zatytułowanej „Egzamin studenta i obywatela. Rzecz o strajku studentów łódzkich w 1981 roku”. Książka ukazała się w 2020 roku, jako LV Tom Serii Biblioteka Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi. Wydawcą książki jest Instytut Pamięci Narodowej. Swoją promocję miała już w Instytucie Europejskim.
Opisane w monografii wydarzenia miały miejsce w czasie od 22 stycznia 1981 do 20 lutego 1981. W tym czasie Jadwiga Kowalczyk była studentką IV roku Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Łodzi. Spod jej pióra wyszedł w 1981 roku dziennik strajkowy w formie maszynopisu, opracowany na podstawie prowadzonych w czasie strajku notatek.
Maszynopis stał się ważnym źródłem historycznym do strajku studentów łódzkich. Uzupełnia bogatą literaturę przedmiotu i stan wiedzy na temat wydarzeń łódzkich, w większym stopniu skupiającej się do tej pory na wydarzeniach głównie z Uniwersytetu Łódzkiego. Dziennik strajkowy uzyskał I Nagrodę w Konkursie Literackim ogłoszonym 18 lutego 1981 roku przez łódzką Akademię Medyczną. Nagrodę ufundował prof. dr hab. Adam Bukowczyk.
Strajk studentów łódzkich, uznawany za najdłuższy strajk studentów w Europie zrodził się po burzliwym lecie 1980 roku zakończonym podpisaniem Porozumień Sierpniowych między władzami a robotnikami, które dopuściły tworzenie wolnych organizacji robotniczych. Łódź stała się wtedy centrum akcji protestacyjnej studentów i skupiła na sobie uwagę całej społeczności akademickiej w Polsce.
Tu zrodziły się marzenia o wolnych strukturach broniących interesów młodzieży akademickiej. Powstał Międzyuczelniany Komitet Założycielski Niezależnego Związku Studentów Łodzi. Jego członkami stali się studenci Akademii Medycznej. 19 X 1980 roku w Warszawie odbył się Zjazd Delegatów Komitetów Założycielskich Niezależnych Organizacji Studenckich. Powstało Niezależne Zrzeszenie Studentów.
Niebawem, bo już w styczniu 1981 roku studenci łódzcy powołali Międzyuczelnianą Komisję Porozumiewawczą, która opracowała listę „postulatów ogólnych dotyczących całości zagadnień nurtujących środowisko akademickie”. Rozpoczął się strajk, który miał się zakończyć w momencie podpisania „satysfakcjonującego porozumienia”.
Studenci domagali się m.in.: niezależności uczelni w sprawach naukowych, dydaktycznych i wewnątrzorganizacyjnych, skrócenia zajęć wojskowych, skrócenia czasu studiów do 5 lat, ograniczenia cenzury, swobody podróżowania za granicę oraz zaprzestania zakłamywania wiedzy z najnowszej historii Polski w podręcznikach.
Strajk zakończył się porozumieniem, które obowiązywało we wszystkich polskich uczelniach Polski nadzorowanych przez ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki. Opublikowano go w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Porozumienie zaczęło obowiązywać od chwili podpisania.
Prezentowane wydawnictwo jest portretem pokolenia kształcącego się na początku ostatniej dekady PRL, zdającego egzamin „studenta i obywatela” w okresie szesnastu miesięcy legalnego funkcjonowania NSZZ „Solidarność”.
Czytając zapiski Jadwigi Kowalczyk, namacalnie odczuwamy szarzyznę lat osiemdziesiątych, przenosimy się w miejsca przez nią opisywane i chłoniemy atmosferę studenckiego protestu.
– napisał we wstępie Sebastian Pilarski
Wartość publikacji podnosi bogata ikonografia pochodząca ze zbiorów prywatnych Autorki i innych uczestników strajku oraz ze zbiorów IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie i Łodzi, ponadto motyw graficzny w postaci wycinków prasowych z „Dziennika Łódzkiego”, „Trybuny Ludu”, „Głosu Robotniczego”, „Odgłosów”, „Sztandaru Młodych”, bibliografia, indeks nazwisk i pseudonimów, wykaz skrótów, wiersze i piosenki strajkowe.
Uczestnikami spotkania byli uczniowie, nauczyciele, pracownicy instytucji kultury, Dolnośląskiej Oświaty, prywatnie brat Autorki i przyjaciele. Spotkanie ubogaciły piosenki wykonane przez młodzież i Jadwigę Kowalczyk. Szczególnie podczas spotkania wybrzmiały piosenki: „Żeby Polska była Polską” Jana Pietrzaka i „Mury” Jacka Kaczmarskiego.
Zofia Białas/kultura.wielun.pl
