Dziś Środa z profilaktyką poświęcona czerniakowi. Co roku z powodu czerniaka umiera w Polsce ok. 1400 osób. Zapadalność na ten nowotwór skóry zwiększyła się o 300% w ciągu ostatnich 30 lat.
Najgroźniejsze dla skóry jest promieniowanie UV, na którego szkodliwe działanie jesteśmy narażeni zawsze, gdy przebywamy na słońcu w słoneczny lub letni dzień. Jakich zasad przestrzegać, by zminimalizować jego szkodliwe działanie? Jak i kiedy obserwować wygląd swojej skóry?
Musimy uważać nie tylko w pełnym słońcu na plaży, ale też podczas pieszych wędrówek w górach czy na placu zabaw w mieście.
Dlaczego promieniowanie UV jest niebezpieczne
Promienie UVA i UVB są niewidzialne jednak równocześnie oddziałują na:
- komórki naskórka, czyli zewnętrzną warstwę skóry, powodując oparzenia – promienie UVB,
- najgłębsze warstwy skóry właściwej, uszkadzając DNA w obrębie komórek – promienie UVA.
Zatem nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV to nie tylko starzenie się skóry, ale też uszkodzenie komórek, które z kolei może prowadzić do nowotworów skóry, np. czerniaka. Wczesne rozpoznanie czerniaka daje aż 97% szans na całkowite wyleczenie.
Czerniak jest jednym z najłatwiejszych do zdiagnozowania nowotworów, ponieważ rozwija się na powierzchni skóry, najczęściej na odsłoniętych częściach ciała. Może powstać na skórze wcześniej niezmienionej lub rozwinąć się na istniejących już znamionach.
Czerniak jest jednym z najczęściej spotykanych nowotworów złośliwych skóry. Jest najbardziej agresywny spośród wszystkich nowotworów skóry, diagnozowany również u młodych ludzi. Charakteryzuje się agresywnym wzrostem oraz możliwością tworzenia przerzutów, które są trudne w leczeniu.
Tymczasem usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana pozwala na wyleczenie ponad 90% chorych. Dlatego tak ważne jest szybkie i prawidłowe rozpoznanie nowotworu!
Podczas pikniku Zdrowie bez plamy w Monopolis, który Narodowy Fundusz Zdrowia organizował w maju wspólnie z wojewodą łódzkim badania dermatoskopem cieszyły się ogromną popularnością. 3 osoby, które się zbadały, mają podejrzenie czerniaka.
Statystyki zachorowań w Polsce
W Polsce wykrywa się około 3500 nowych przypadków czerniaka rocznie, a tempo zachorowania na niego cały czas rośnie.*
Zbyt późno zdiagnozowany czerniak jest wciąż przyczyną śmierci. W Polsce z powodu czerniaka umiera 1 na 3 chorych. Aby temu zapobiec, warto regularnie badać się profilaktycznie.
* Dane Krajowego Rejestru Nowotworów na lata 1980–2020.
Co to jest czerniak?
Czerniak to najbardziej złośliwy i jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów skóry. Jest nowotworem agresywnym, ponieważ:
- szybko rozwija się,
- tworzy przerzuty,
- jest odporny na leczenie.
Jednak wykryty we wczesnym stadium jest w 90% przypadków zachorowań możliwy do wyleczenia. Dlatego tak ważne jest szybkie i prawidłowe rozpoznanie tego nowotworu!
Czy jesteś w grupie ryzyka?
Ryzyko zachorowania na czerniaka i inne nowotwory złośliwe skóry wzrasta, jeżeli:
- masz jasną karnację, rude lub blond włosy, niebieskie oczy, liczne piegi,
- masz dużą liczbę znamion barwnikowych i znamion w miejscach drażnienia,
- miałeś oparzenia słoneczne, szczególnie w dzieciństwie,
- przebywasz w pełnym słońcu powyżej godziny dziennie,
- nie tolerujesz słońca,
- opalasz się z dużym trudem lub w ogóle,
- w Twojej rodzinie występowały przypadki czerniaka lub inne nowotwory skóry,
- korzystasz z solarium.
Jak możesz chronić się przed rakiem skóry?
- Obserwuj co miesiąc swoją skórę i znamiona.
- Nie opalaj się w solarium.
- Unikaj słońca od 11.00 do 16.00. A jeśli chcesz się opalać – rób to z głową!
- Stosuj filtry UV, noś czapkę i okulary przeciwsłoneczne.
- Odwiedzaj dermatologa lub chirurga-onkologa – przynajmniej raz w roku.
- Jeśli zaniepokoi Cię wygląd Twojego znamienia – skontaktuj się z chirurgiem-onkologiem.
Co to jest SPF?
SPF (Sun Protection Factor) to wskaźnik ochrony przed promieniowaniem słonecznym.
Rodzaje filtrów:
- niski – 2, 4, 6 SPF,
- średni – 8, 10,12 SPF,
- wysoki – 15, 20, 25 SPF,
- bardzo wysoki – 30, 40, 50 SPF,
- ultra wysoki – 50+ SPF.
Kremów z wysokim filtrem obowiązkowo powinny używać: dzieci, osoby po przeszczepach narządów, osoby po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej, osoby przyjmujące leki światłouczulające.
Jak reagować na zmiany na skórze
Wszystkie znamiona, narośla czy pieprzyki, które budzą niepokój, ulegają zmianie i wydają się podejrzane, jak najszybciej powinien zbadać lekarz dermatologa lub chirurg onkolog. W razie jakichkolwiek wątpliwości podejmą oni decyzję o ich wycięciu.
Sygnałem alarmowym powinny być także objawy takie jak swędzenie, krwawienie i pękanie znamienia – wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem.
źródło: Anna Leder
Łódzki Oddz. Wojewódzki NFZ
