Możesz normalnie żyć z astmą, jeśli dobrze się leczysz. Niestety prawdopodobnie 70 proc. osób w Polsce nie wie, że choruje.
Jakie są przyczyny tej choroby i kiedy trzeba iść do lekarza? Ataki astmy mogą trwać od kilku minut do kilku godzin. Pomiędzy napadami oddech wraca do normy. Częstotliwość i intensywność ataków astmy są różne u poszczególnych osób.
Edukacja to niezbędny element terapii astmy, która jest przewlekłą, zapalną chorobą dróg oddechowych, najczęściej o podłożu alergicznym. Jej podstawowe objawy, takie jak duszność, kaszel, uczucie ucisku w klatce piersiowej znacznie pogarszają jakość życia, a proces zapalny toczący się stale w drogach oddechowych prowadzi do trwałego upośledzenia ich funkcjonowania.
Niestety, astmy nie można wyleczyć, jednak odpowiednia terapia pozwala radykalnie zmniejszyć liczbę zaostrzeń choroby, uchronić od powikłań, daje też szansę na życie bez ograniczeń.
Astma w liczbach
- Ponad miliard ludzi na świecie cierpi na choroby przewlekłe dróg oddechowych. Astma oskrzelowa jest często występującą chorobą układu oddechowego.
- W Europie 30 mln osób ma astmę. Problemy te dotyczą przede wszystkim dzieci i młodzieży i nasilają się z wiekiem.
- W Polsce ponad 3,5 miliona chorych ma objawy astmy.
- Według raportu Narodowego Funduszu Zdrowia w 2019 roku astmę rozpoznano u 2 200 000 osób.
Czy wiesz…
Czym jest astma?
- Astma oskrzelowa jest często występującą chorobą układu oddechowego, spowodowaną zapaleniem błony śluzowej oskrzeli.
- Może objawiać się kaszlem, uczuciem duszności, świstami oddechowymi, uciskiem w klatce piersiowej.
- Liczba chorych na astmę stale wzrasta.
- Obecnie prawie połowa chorych nie ma jeszcze postawionego rozpoznania.
Czynniki ryzyka/Przyczyny astmy
- Dokładne przyczyny zachorowania na astmę nie są znane.
- Swój udział mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe.
- Najczęściej astma ujawnia się w rodzinach, w których rodzice lub dziadkowie chorowali na astmę oraz u osób z rozpoznaną alergią wziewną, lub pokarmową.
- Szkodliwe warunki pracy są odpowiedzialne za około 11% wszystkich zachorowań na astmę wśród dorosłych.
Im więcej wiesz na temat astmy, tym lepiej i dłużej będziesz żyć. Polecamy strony internetowe Federacji Pacjentów i Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, które stanowią sprawdzone źródło wiedzy:
- www.astma-alergia-pochp.pl
- www.dlapacjentow.pta.med.pl
Co sprawia, że chorujesz na astmę?
Astma w przeważającej liczbie przypadków ma podłoże alergiczne, ale wywołuje ją wiele różnorakich przyczyn i może mieć bardzo różny przebieg dla różnych osób. Na ogół astmę wywołuje połączenie wrodzonej skłonności do zachorowania plus stały kontakt z czymś, co powoduje reakcję organizmu. Kurz domowy, sierść zwierząt, pyłki roślin, zanieczyszczone powietrze, substancje drażniące, pleśnie lub alergeny w miejscu pracy (mąka, lateks) – wszystko to może powodować reakcję alergiczną u osób wrażliwych.
Jeśli organizm jest stale podrażniony, jest duże prawdopodobieństwo, że możesz zachorować na astmę. Jeśli masz genetyczną skłonność, ale nie będziesz wystawiony na szkodliwe działanie np. alergenów, możesz wcale nie zachorować. Objawy astmy mogą wystąpić o każdej porze dnia, ale najczęściej pojawiają się w środku nocy lub wczesnym rankiem (osoba z astmą budzi się, ponieważ ma problemy z oddychaniem lub kaszlem).
Na czym polega atak astmy?
Podczas oddychania powietrze przepływa przez oskrzela do płuc. U osoby chorej na astmę błona śluzowa oskrzeli jest podrażniona. Długotrwały stan zapalny sprawia, że oskrzela są wrażliwe, podatne na nadmierną reakcję, która polega na skurczu i nadmiernym wydzielaniu śluzu. W efekcie przepływ powietrza przez oskrzela staje się utrudniony.
Intensywność objawów astmy może być bardzo różna, od zwykłego dyskomfortu do prawdziwego uczucia duszenia się. Czasami osoba cierpiąca na astmę może nawet nic nie zauważyć, dobrze się czuje i dopiero badania wykazują, że jest chora. Niektórzy astmatycy doświadczają natomiast stałych trudności w oddychaniu.
Główne objawy astmy
Astma objawia się:
- dusznością (trudności w oddychaniu),
- suchym kaszlem,
- świstami oddechowymi,
- uciskiem w klatce piersiowej.
Objawy te mogą być wywołane lub nasilone przez:
- przeziębienie,
- grypę,
- zanieczyszczenie powietrza,
- dym papierosowy, alergeny,
- zimne powietrze,
- uprawianie sportu,
- opary środków chemicznych w powietrzu (np. farb czy rozpuszczalników), perfumy.
Profilaktyka astmy
Profilaktyka pierwotna
- karmienie piersią dzieci – najlepiej do 1. go r.ż.,
- unikanie palenia tytoniu w ciąży i po urodzenia dziecka,
- ograniczenie przebywania w zanieczyszczonym środowisku.
Profilaktyka drugorzędowa
- Obejmuje wczesne rozpoznanie astmy, zanim choroba doprowadzi do powikłań, stanowiących problem w terapii,
Profilaktyka trzeciorzędowa
- Polega na utrzymaniu właściwej kontroli astmy, dzięki zastosowaniu sterydów wziewnych, skutecznych i bezpiecznych dla chorego leków podawanych z inhalatora.
Z astmą można normalnie żyć!
- Ważne jest jak najszybsze postawienie diagnozy oraz dobranie planu leczenia.
- Po rozpoznaniu chory powinien otrzymać leczenie w oparciu o wziewne sterydy – tylko one są w stanie zmniejszyć stan zapalny w płucach powodujący męczący kaszel i duszności.
- Niestosowanie sterydów wziewnych w astmie zwiększa ryzyko zgonu w tej grupie chorych.
- Ważne jest, aby chory umiał stosować inhalator. Pomoże w tym konsultacja z lekarzem, który skoryguje ewentualne błędy podczas jego stosowania.
Kiedy iść do lekarza?
Wizyta u lekarza jest zalecana w przypadku:
- utrzymującego się suchego kaszlu
- duszności
- świszczącego oddechu
- uczucia ucisku w klatce piersiowej
- budzenia się w nocy
- problemów z oddychaniem podczas aktywności fizycznej.
Lekarz przeprowadzi wywiad i spyta Cię o:
- objawy podczas ataków
- częstotliwość i intensywność ataków
- okoliczności, w jakich ataki są wywoływane (w domu, w miejscu pracy, o określonej porze roku, podczas alertów smogowych, podczas zajęć sportowych itp.)
- inne choroby (nieżyt nosa, zapalenie zatok, itp.).
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może Cię skierować na dodatkowe badania do laryngologa, pulmonologa, a czasem alergologa. Możliwe, że dostaniesz skierowanie na test oddechu lub alergiczny test skórny.
Jak rozpoznać ciężki atak astmy?
W przypadku ciężkiego ataku astmy skurcz oskrzeli jest tak silny, że powietrze się do nich nie dostaje. Wdychanie i wydychanie wymagają intensywnego wysiłku, a nie przynoszą efektu. Osoba może mieć objawy niedotlenienia (niebieskie przebarwienie paznokci i ust), powiększa się przestrzeń między żebrami i nad obojczykami. Pojawia się pocenie, trudności w mówieniu, oznaki zmęczenia. Niedotlenienie może spowodować, że chory stanie się senny lub nawet straci przytomność i w końcu przestanie oddychać.
Co robić podczas ataku astmy?
Jeśli ktoś z Twoich bliskich ma atak astmy, zachowaj spokój i postaraj się go uspokoić. Lęk może tylko nasilić napad. Należy ustawić chorego w pozycji, w której czuje się najlepiej (często w pozycji siedzącej) i poluzować ubranie. Przede wszystkim nie należy kłaść pacjenta, który ma atak astmy.
Poproś chorego o powolne i głębokie oddychanie. Zapytaj, czy i gdzie ma leki, pomóż mu je wziąć. Jeśli jest to pierwszy atak, chory nie ma leków. W tym przypadku nie podawaj mu żadnych leków na własną rękę i zadzwoń do jego lekarza prowadzącego. Zastosuj się do udzielonych wskazówek.
W razie poważnego ataku zadzwoń na numer ratunkowy: 112 lub 999.
NFZ zaprasza do obejrzenia kilku filmów na temat astmy, gdyż im więcej wiemy na temat tej choroby tym dłużej i lepiej żyjemy. Filmy zostały przygotowane w ramach projektu „liczy się każdy oddech” przez dr Piotra Dąbrowieckiego pracującego w Klinice Chorób Infekcyjnych i Alergologii Wojskowego Instytutu Medycznego i Polską Federację Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergie i POCHP. Filmy znajdziesz: tutaj.
źródło: ZKSiP, NFZ
