Oczy są jednym z naszych najważniejszych narządów. O oczy dbaj w każdym wieku. Regularnie raz w roku odwiedzaj okulistę. Dzięki temu nie tylko dowiesz się, jak widzisz i czy Twoje oczy są zdrowe.
Zwiększysz także szanse na wczesne wykrycie chorób oczu i innych chorób, których objawy widać na dnie oka. Takimi chorobami są np. cukrzyca, choroby naczyniowe, choroby tarczycy. Wczesne wykrycie chorób pozwala na zatrzymanie procesów chorobowych na wczesnym etapie, a niekiedy nawet na ich cofnięcie.
Choroby oczu
- Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na całym świecie co najmniej 2,2 miliarda ludzi ma zaburzenia widzenia.
- Prawie 50% Polaków w wieku 16-54 lat nie widzi poprawnie.
- W Polsce na jaskrę cierpi ok. 800 tys. osób, a tylko 65 tys. z nich jest leczonych. 70% przypadków wykrywanych jest zbyt późno.
Czy wiesz
Czym są choroby oczu?
Choroby narządu wzroku zaliczane są do tzw. chorób cywilizacyjnych, powodują zaburzenia lub utratę zdolności widzenia. Dzisiejszy styl życia: niewłaściwe odżywianie, brak aktywności fizycznej, praca przy komputerze, sztuczne oświetlenie sprawiły, że coraz częściej choroby oczu występują w młodym wieku i nie dotyczą tylko osób starszych.
Choroby cywilizacyjne oczu
Choroby oczu często rozwijają się powoli, a ich wystąpienie może być powiązane ze stylem życia oraz z występowaniem chorób tj. cukrzyca.
- AMD (zwyrodnienie plamki żółtej) – stanowi główną przyczynę utraty centralnego widzenia u osób w wieku podeszłym. Czynnikami rozwoju są m.in. wiek i płeć, niewłaściwe odżywianie, palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, promieniowanie UV. Objawy: falowanie linii, zniekształcenie obrazu – jego powiększenie lub pomniejszenie, trudności w rozróżnianiu kolorów, plama w centrum pola widzenia.
- Choroby oka wywołane cukrzycą – retinopatia cukrzycowa – DR, czyli uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki oka, może prowadzić do cukrzycowego obrzęku plamki – DME, czyli nagromadzenia płynu w plamce – centralnej części siatkówki. Czynnikami rozwoju retinopatii cukrzycowej są m.in.: czas trwania i niewyrównanie metaboliczne cukrzycy, nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia gospodarki lipidowej. Objawy cukrzycowego obrzęku plamki: pogorszenie ostrości widzenia, szczególnie przy patrzeniu „na wprost”, nieostry obraz, zniekształcone zarysy przedmiotów.
- Zaćma – może mieć charakter wrodzony, rozwijać się z wiekiem lub być wynikiem chorób (np. cukrzyca). Charakteryzuje się częściowym lub całkowitym zmętnieniem soczewki oka. Objawy: niewyraźne widzenie, problemy z rozpoznawaniem kształtów i męczliwość oczu.
- Jaskra – zaniedbana lub nieleczona może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. U 80% chorych występuje jaskra otwartego kąta, która nie daje żadnych objawów. U 20% chorych występuje jaskra zamkniętego kąta charakteryzująca się bardzo wysokim ciśnieniem w oku, któremu towarzyszy silny ból oka, bóle głowy, nudności i wymioty. W przypadku ostrego ataku jaskry wymagana jest natychmiastowa konsultacja lekarska.
Stres oksydacyjny
Stres oksydacyjny to stan, w którym dochodzi do zaburzenia równowagi w organizmie między wolnymi rodnikami (utleniaczami) i antyoksydantami (przeciwutleniaczami). Może doprowadzić do chorób naczyniowo – krążeniowych tj. zawał, udar oraz do uszkodzenia bardzo delikatnych naczyń włosowatych oczu. Przyczyny stresu oksydacyjnego to m.in. niewłaściwe odżywianie, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, stres, brak aktywności fizycznej, zanieczyszczenie środowiska a także wiek.
Najczęstsze problemy w zależności od wieku
Dzieci i młodzież
Jeżeli dziecko mruży i pociera oczy, podchodzi zbyt blisko do rzeczy, które ogląda, lub trzyma zbyt blisko twarzy książkę czy rysunek – skonsultuj się z okulistą. Zaniepokoić powinno Cię też, gdy często się potyka, skarży na bóle głowy czy oczu bądź w rodzinie występują choroby oczu. U dziecka w wieku rozwojowym ważna jest urozmaicona dieta, bogata w witaminę A.
Gdy dziecko idzie do szkoły, sprawdź, jak widzi. Jeśli okulista stwierdzi wadę wzroku, właściwie dobrane okulary ułatwią dziecku naukę. Plagą u dzieci w wieku szkolnym jest krótkowzroczność, do której przyczynia się liczba godzin spędzonych przed laptopem czy komórką. Zjawisko to spotęgowała jeszcze pandemia.
Dorośli, zwłaszcza po ukończeniu 40–45 lat
W tym wieku często pojawiają się choroby cywilizacyjne, takie jak cukrzyca, czy choroby krążenia związane ze stresującym trybem życia. Często lekceważymy pierwsze ich objawy i gdy okulista je wykrywa, jesteśmy zdziwieni. Groźna dla oka jest zwłaszcza cukrzyca. Niekontrolowana uszkadza małe naczynia krwionośne w siatkówce oka, a to prowadzi do postępującej, nieodwracalnej utraty wzroku.
Osoby starsze i w podeszłym wieku
W tym okresie rozwijają się takie choroby wzroku, jak np. zaćma czy jaskra. Nie lekceważ tego! Początkowe przymglenie widzenia może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Utrata wzroku, wraz z innymi problemami tego okresu, jak np. niesprawność ruchowa, najczęściej oznacza wycofanie z życia, skazanie się na stałą opiekę innej osoby.
Profilaktyka
Ryzyko wystąpienia chorób oczu mogą zmniejszyć zmiany w trybie życia:
- Zdrowe żywienie. Wybieraj produkty bogate w luteinę odpowiedzialną za ochronę naczyń włosowatych siatkówki (jarmuż, szpinak, borówka amerykańska, natka pietruszki, brokuły, cukinia), kwasy omega-3 (łosoś, makrela i tuńczyk), cynk, karotenoidy i witaminy A, C i E.
- Aktywność fizyczna. Uprawiaj regularnie, umiarkowaną aktywność fizyczną 150–300 minut tygodniowo.
- Rezygnacja z używek. Rzuć palenie. Ogranicz alkohol.
- Ochrona oczu przed urazami i szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Noś okulary ochronne oraz z filtrem UV.
- Higiena pracy z komputerem. Dbaj o prawidłowe oświetlenie stanowiska pracy, odpowiednią odległość od monitora (min. 70 cm). Zrób przerwę po 30 min. pracy i przeznacz ją na ćwiczenia oczu pomrugaj, przenoś wzrok w dal; wietrz pomieszczenie, jeśli masz wysuszone oczy, nawilżaj je specjalnymi kroplami do oczu. • Higiena narządu wzroku. Myj twarz i oczy czystą wodą, nie pocieraj oczu brudnymi rękoma. Pamiętaj o higienie soczewek kontaktowych.
- Regularne badania okulistyczne. Podstawowe badania okulistyczne trwają kilkanaście minut, są bezbolesne i bezpieczne.
Oczy są jednym z najważniejszych narządów. Dbaj o nie!
Profilaktyka od najmłodszych lat
Jeżeli dziecko mruży i pociera oczy, podchodzi zbyt blisko rzeczy, które chce zobaczyć lub trzyma zbyt blisko twarzy książkę, rysunek, często się potyka, skarży się na bóle głowy, oczu bądź w rodzinie występują choroby oczu, skonsultuj się z okulistą. U dzieci w wieku rozwojowym ważna jest urozmaicona dieta, bogata w witaminę A.
Gdzie szukać okulisty dziecięcego: https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/PrzychodnieSpecjalistyczne
Przydatne linki:
Źródło: ZPZ i NFZ w Łodzi
