Muzeum Ziemi Wieluńskiej otwarło nową wystawę: „Do broni! Mieszkańcy ziemi wieluńskiej w walkach o wschodnie granice Rzeczypospolitej w latach 1918-1921”.
Tę wystawę czasową muzeum przygotowało w ramach inicjatywy upamiętnienia weteranów walk o naszą niepodległość, bohaterów walk o wschodnie granice II RP w latach 1918 – 1921.
Wystawa zawiera pamiątki, do których należą m.in. odznaczenia i dokumenty żołnierzy walczących o odradzającą się Polskę. Na licznych fotografiach ukazany jest ogrom zaangażowania mieszkańców dawnego powiatu wieluńskiego w sprawy Ojczyzny. Wystawa jest pokłosiem pracy badawczej dyrektora Jana Książka, który odnalazł wiele informacji na ten temat zarówno w archiwach państwowych i wojskowych, jak i wśród krewnych i bliskich żołnierzy.
Mieszkańcy ziemi wieluńskiej ukazali swój wielki patriotyzm licznie spiesząc na ratunek Ojczyźnie. Wśród ochotników znalazła się młodzież gimnazjalna i harcerze biorąc udział zarówno w walkach o Lwów i Galicję Wschodnią, jak i w kluczowej dla trwałości odrodzonego państwa polskiego wojnie polsko-bolszewickiej.
Najliczniejsza grupa Wieluniaków służyła w 27. Pułku Piechoty z Częstochowy. W pułku tym walczyło około 1000 ochotników i poborowych. W sumie w interesującym nas okresie z ówczesnego powiatu wieluńskiego do wojska wstąpiło około 10 tys. osób.
Wystawa „Do broni!…” jest nową wystawą przygotowaną przez nas, wieluńskich muzealników na którą, z okazji 100. lecia Bitwy Warszawskiej, zapraszamy już teraz. Wystawiona będzie do połowy listopada więc długo.
Mam nadzieję, że wielu z państwa przyjdzie aby zobaczyć przede wszystkim te pamiątki, które są oryginalne, sprzed stu lat, ale także aby spojrzeć na te młode twarze żołnierzy , czasami 17-sto, 18-sto, 20-stokilkuletnich chłopaków.
Stanęli oni albo na ochotnika albo z poboru i mężnie tworzyli, najpierw zręby Wojska Polskiego jeszcze w końcu 1918 roku, także tu, na wieluńskim zamku w dzisiejszej siedzibie władz samorządowych, by później już udać się m. in. pod Lwów by walczyć o to piękne, stare, polskie miasto, tak jak np. Janek Łączkowski, który miał niespełna 17 lat, jako harcerz, gimnazjalista ruszył razem ze swymi kolegami, niestety on nie przeżył, zginął pod Lwowem 9 kwietnia 1919 roku.
Wielu innych na szczęście przeżyło i kolejne miesiące, długie miesiące to batalie na wschodzie, to m. in. właśnie 27. Pułk Piechoty utworzony w Wieluniu i Częstochowie i w wielu innych oddziałach wojskowych, wielu innych pułkach, także wśród konnych, to była wówczas elita każdej armii, czyli pułki ułańskie, szwoleżerskie, w których walczyli mieszkańcy przedwojennego dużego powiatu wieluńskiego.
O wielu z nich opowiadamy tak dokładnie aby pokazać te osoby. Na szczęście niektórzy przeżyli, jak np. Józef Zając z Gaszyna, który na takim bardzo dużym zdjęciu wyeksponowany jest w mundurze 2. Pułku Ułanów Grochowskich. W tym pułku walczył, tu razem ze swoimi kolegami na kolejnym dużym zdjęciu.
Ale także mówimy o dramatycznych postaciach jak porucznik Konrad Mąkowski ze Skomlina, syn pierwszego starosty po odzyskaniu niepodległości, to też jest bardzo symboliczne. Na innym ze zdjęć pokazany jest przed dworem skomlińskim razem ze swoim bratem Józefem, i w tym samym pułku ci dwaj ułani walczyli.
Niestety Konrad nie miał szczęścia, zginął pod Żółtańcami koło Królikowa, koło Lwowa, tak mniej więcej w tamtej części Rzeczypospolitej ale pamięć o nim trwa. Ciało sprowadzono, po wielu miesiącach, do Skomlina. Pochowano je w kaplicy cmentarnej na skomlińskim cmentarzu.
Natomiast pamiętając m. in. o Konradzie zamówiliśmy na tę cześć mundur tegoż pułku w odpowiedniej kolorystyce, ze stopniem, który Konrad nosił. Mamy cały przekrój militariów, które są oryginalnymi, które były wykorzystywane w tamtym czasie, wiele z nich na pewno w 1920 roku.
Mamy repliki mundurów z armii generała Józefa Hallera czy klasyczny mundur żołnierza WP, wzór 1919. Całość uzupełniają liczne dokumenty, które potwierdzają świadectwo dzielności tych żołnierzy oraz odznaczenia, w tym Krzyże Virtuti Militari.
Mieliśmy dziesiątki bardzo mężnych żołnierzy, którzy otrzymali to najwyższe wojskowe odznaczenie, powtórzę: Krzyż orderu Virtuti Militari, prezentujemy ich twarze ale także kolejne dziesiątki, a może nawet z dwustu otrzymało Krzyż Walecznych. To też bardzo ważne odznaczenie, też te odznaczenia są prezentowane.
Symbolicznie także pokazujemy pamiątki po żołnierzach sowieckich, po żołnierzach Armii Czerwonej, m.in. wykonaliśmy replikę sztandaru sowieckiego z gwiazdą oczywiście, z młotem i sierpem, z napisem: „na zachód”, bo Armia Czerwona miała przenieść rewolucję , przewalcować ją przez Warszawę dalej do Niemiec, do Berlina i na zachód.
Opowiadamy o tamtym czasie i warto dodać i należy podkreślać, że tysiące ochotników i żołnierzy z poboru właśnie stąd, z naszej ziemi brało udział w tych walkach. Około 700 z tej wojny nigdy nie wróciło bo albo ginęli w boju albo umierali w wyniku ran , wypadków i chorób.
W tamtym czasie, musimy też pamiętać, że też grasowała pandemia. To była tzw. grypa hiszpanka ale także inne choroby zakaźne, takie jak dur brzuszny, czerwonka i inne grypy. To był też niebezpieczny czas.
Pomimo wszystko ci młodzi ludzie nie bali się w tamtym czasie zadbać o bezpieczeństwo państwa polskiego. Mało tego: wiedzieli, że jeżeli utracimy niepodległość wtedy, w 1920 roku, to na kolejne dziesiątki a może kolejne wieki nie będziemy w stanie tej niepodległości odzyskać.
– przybliżył wystawę dyrektor MZW w Wieluniu Jan Książek
Ze względu na obecną sytuację epidemiologiczną nie tylko w kraju ale przede wszystkim w naszym powiecie oficjalnego otwarcia wystawy, w którym uczestniczyli oprócz pracowników muzeum również członkowie Stowarzyszenia Historycznego Bataliony Obrony Narodowej, dokonano on-line. Film z tego wydarzenia można zobaczyć – tutaj. Wystawę można zwiedzać indywidualnie do połowy listopada 2020 roku.
fot. z otwarcia wystawy: M. Grabczak/MZW
1. Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu,
2. Muzeum Częstochowskiego,
3. Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi,
4. Muzeum Regionalnego w Kutnie,
5. Muzeum w Praszce,
6. Muzeum Miasta Zgierza,
7. Stowarzyszenia Historycznego Bataliony Obrony Narodowej,
8. Przemysława Buckiego z Wielunia,
9. Adama Całusińskiego z Częstochowy,
10. Andrzeja Czyża z Wielunia,
11. Mieczysława Krzemińskiego z Osjakowa,
12. Jolanty Kupis z Wielunia,
13. Bogusława Nieszkowskiego z Dzietrzkowic,
14. Grzegorza Nowaka z Wielunia,
15. Jerzego Sobocińskiego z Wielunia,
16. Magdaleny i Piotra Wicher,
17. Marii Zadwornej z Częstochowy.
Pracownicy muzeum w dalszym ciągu zwracają się z apelem do mieszkańców ziemi wieluńskiej, o przekazanie informacji o swoich Przodkach spoczywających na wieluńskim cmentarzu, którzy uczestniczyli w wojnie przeciwko Rosji sowieckiej.
Informacje można przekazywać pracownikom Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu (ul. Narutowicza 13) osobiście, telefonicznie: 043 843 43 34 lub mailowo na adres: mzw@poczta.onet.pl.
